Als instructeur heb je een platform. Of live voor de klas, of voor een camera. Je geeft les, je onderwijst. Dat is een grote verantwoordelijkheid. En dat vraagt om passie. Anders hou je het simpelweg niet vol.
Met de tijd leer je dat je bepaalde zaken in een specifieke situatie wél kunt doen en andere zaken juist niet. Je leert je groep aanvoelen. Maar voor de camera is dat gevoel in één keer weg.
Elke regio heeft ze wel: de gepassioneerde instructeurs die een bepaald imago hebben. Sommige zijn grappig, andere slaan alles plat, weer andere weiden te veel uit en zo zijn er nog veel meer smaken. Maar bovenal gerespecteerd om hun vakkennis en ervaring. De vorm wordt vaak genomen met een korreltje zout. “Dat hoort nu eenmaal bij ze”. Vaak zijn deze bijzondere groep instructeurs zijn de “motor” van vakbekwaamheid.
Als het korreltje zout er niet meer is
Maar met vakbekwaam op afstand ontstaat hier een groot gevaar: wat als dat korreltje zout er ineens niet meer is? De veiligheidsregio verderop kent deze instructeur niet. Een goedbedoelde grappige opmerking die het goed doet in de geborgenheid van een klas, wordt totaal anders ervaren in de wondere wereld van YouTube. Soms zelfs als een totale belediging. Dit hebben we mogen ervaren in de webinar van 14 April: “Vroeger was alles beter” door Patrick Nugter.
Patrick is een enorm gerespecteerde instructeur in Veiligheidsregio Noord-Holland Noord. En bekend om zijn voorkeur om zaken “plat” te slaan. Zijn handelsmerk is om door middel van een forse stellingname de discussie over de lesstof op gang te brengen. Daarnaast heeft hij een passie voor geschiedenis. Hij vraagt zich bij alles van nu af of het wel zo nieuw is en of er ook wat geleerd kan worden uit het verleden.
De webinar van 14 april was in eerste instantie bedoeld voor de 2e cirkel: binnen Noord-Holland Noord, voor een selecte groep mensen. Al snel waren er meer aanmeldingen dan er plek was. De 3e cirkel werd ook ingezet. Daarmee kwam de webinar open te staan voor heel brandweer Nederland. Dat leek een heel logische keuze. Voor meer informatie over de theorie achter de 3 cirkels van vakbekwaam op afstand, zie dit artikel.
De praktijk viel echter anders uit. Binnen de 2e cirkel gebeurde wat iedereen verwachte: een mooie oefenavond op basis van authenticiteit. In de “beslotenheid” van de groep. Namen worden genoemd, persoonlijke grapjes gemaakt en omarmd.
Hoe anders was de beleving in de 3e cirkel. Een te groot aantal mensen was met stomheid geslagen. Was dit een provocatie? Een belediging? Cabaret? Dit leidde tot heftige discussies in de chat en mensen die -letterlijk- afhaakten en boos werden. En uiteraard waren er ook een aantal mensen die het wel konden waarderen. Maar het is met name de heftigheid van de weerstand die sommigen hadden die aan het denken zet. Het doel van Patrick was echter om mensen uit te nodigen om met elkaar in gesprek te gaan over de lesstof. Om tot de essentie te komen. Zeker niet om mensen een vervelend gevoel te geven of te beledigen.
Wat kunnen we hier van leren?
Hoe kon dit? Patrick is geen slechte instructeur, al helemaal geen slecht mens en ook had Patrick geen slechte intenties. Hij heeft geen hekel aan collega’s en al helemaal niet aan mensen die onderzoek doen. Hoe kon dit zo uit de hand lopen?
We delen op dit platform ervaringen. Goede en minder goede ervaringen. Zodat we er zelf, maar met name ook anderen, van kunnen leren. Uiteraard hebben we na deze webinar goed met elkaar gesproken. Wat is er gebeurt? Hebben we de lesdoelen behaald? Wat behouden we? Wat doen we anders?
Wat goed is om te realiseren is dat ironie, harde grappen en sarcasme in een klaslokaal heel goed kunnen werken. Op video werkt het absoluut niet. Deze oefenavond was daarom achteraf gezien, zeker in deze vorm, niet geschikt voor de 3e cirkel. Het “imago” van Patrick, van harde stellingen en een peperkoeken hartje was niet schaalbaar. Wat binnen de regio en in de 2e cirkel prima werkt, werkte in de 3e cirkel volledig averechts. De essentie van de les kwam niet over. Wat ontstond was verwarring en onbegrip.
Andere regio’s kunnen hier veel val leren. Elke regio heeft namelijk zijn of haar eigen Patrick Nugter. Wees je dan ook bewust van de 2e en 3e cirkel. De 2e cirkel van vakbekwaamheid kent een geborgenheid: deze blijft het dichtst bij de look en feel van een écht klaslokaal. De “mores” van de eigen post of regio. Hier kun je je veel meer vrijheden veroorloven. En de dingen veel meer doen zoals je ze altijd gedaan hebt. In de 3e cirkel kijkt heel de wereld mee. Dit vraagt om een heel andere houding. Zorgvuldigheid is hier van groot belang. Heel brandweer Nederland kijkt mee en de korreltjes zout zijn schaars. Het combineren van een les voor de tweede en derde cirkel is dan ook helemaal een zware uitdaging.
Lesvoorbereiding is anders voor de camera
Nog steeds zien we bij FireWare dat instructeurs het écht onderschatten. Lesgeven voor de 3e cirkel is ongelofelijk zwaar en vraagt enorm veel voorbereiding. Denk eerder aan twee dagen, in plaats van een halve dag. Binnen komen lopen met de PowerPoint, zoals die al jaren geeft gaat écht niet werken.
De ervaringen van deze bewuste webinar delen we met toestemming en aanmoediging van Patrick Nugter. Het is nooit zijn bedoeling geweest om iemand te kwetsen. Maar juist om leerstof voor mensen die er moeite mee hebben berijdbaar te maken. Op zijn eigen authentieke manier.
Het contrast was groot. Van een mooie interactieve sessie in de 2e cirkel, tot heftige discussies in de chat in de 3e cirkel en talrijke berichten en telefoontjes de dag erna, van mensen die hun ongenoegen uitten over de inhoud van de webinar. Daar moet dan ook volgens Patrick lering uit getrokken worden. Wat kunnen we zelf, maar vooral ook andere regio’s, doen om dit soort situaties te voorkomen?
Een hele goede lesvoorbereiding met doelbeperking en een grote terughoudendheid met harde grappen, sarcasme en ironie zijn goede startpunten. Humor kan uiteraard wel prima. Maar ook een kwetsbare basishouding van de instructeur helpt. Maar bovenal: een heel heldere keuze over welke lessen er in de 2e cirkel en welke er in de 3e thuis horen.
Van delen word je rijk
Wat Patrick enorm siert is dat hij als één van de eerste instructeurs in Nederland opgestaan is om een dergelijke online les te geven. Hij is het experiment aangegaan. En met dit stuk deelt hij ook zijn eerlijke, open ervaring. Dit Webinar was een leermoment: niet alleen voor hem: maar voor heel brandweer Nederland. We vragen aan de ene kant authenticiteit van brandweermensen. En aan de andere kant een grote mate van (politieke) correctheid. Deze twee gaan niet altijd per definitie goed samen.
Hulde dan ook voor de pioniers die op zoek gaan om toch met vakbekwaamheid bezig te blijven in deze tijd. Vooral als ze zo hoffelijk zijn om anderen te waarschuwen voor de valkuilen die ze zijn tegen gekomen! Partick geeft met het delen van zijn ervaring écht invulling aan het “van delen word je rijk”!
